Excel a zaawansowane rozwiązania Business Intelligence.
Arkusz kalkulacyjny excel od samego początku był najpopularniejszym narzędziem analitycznym wykorzystywanym przez działy przetwarzające dane w informacje. Jednak postęp technologiczny skutkujący m.in. gwałtownym przyrostem danych do analizy, wyższa konkurencja oraz zmienność środowiska i otoczenia biznesowego zrodziły potrzebę rozwoju systemów analitycznych, które umożliwiałyby przeprowadzanie szybkich analiz wizualnych i eksplorację danych.
Już jakiś czas temu na rynku pojawiły się narzędzia typu QlikView czy Tableau pozwalające na wielowymiarową analizę danych online z szybkimi wizualizacjami w oparciu o hurtownie danych, wpasowując się tym samym w filozofię Business Intelligence firm.
Business Intelligence to nie tylko warstwa sprzętowo-aplikacyjna, ale także kultura funkcjonowania firmy. Pojęcia tego nie można jednoznacznie przetłumaczyć z języka angielskiego. Aczkolwiek "inteligencja biznesowa" bądź "wywiad biznesowy" jako 2 odrębne tłumaczenia mimo różnic semantycznych wzajemnie się uzupełniają, wskazując na kulturę organizacji zorientowaną na pozyskiwanie szybkiej, trafnej i skutecznej informacji o wszystkich aspektach jej działalności w celu podejmowania jak najlepszych decyzji biznesowych, dzięki wykorzystaniu odpowiednich narzędzi informatycznych i analitycznych w powiązaniu z wiedzą i doświadczeniem pracowników.
Zaproponowana przeze mnie definicja wskazuje na silne powiązanie warstwy sprzętowej z warstwą intelektualną. Nawet najbardziej efektywne systemy mogą okazać się niewystarczające jeśli zdeprecjonuje się wagę doświadczenia i intuicji osób je obsługujących.
Sercem systemu BI jest hurtownia danych, która zbiera dane z różnych miejsc w firmie. Hurtownia może być zasilana danymi z systemów transakcyjnych. Źródłem danych mogą być także płaskie pliki excelowe lub tekstowe. Mnogość różnych źródeł powoduje konieczność standaryzacji danych, które trafiają do hurtowni. Odpowiada za to tzw. proces ETL (z ang. Extract Transform Load), który wczytuje dane źródłowe, w odpowiedni sposób je modyfikuje oraz ładuje przekształcone dane do hurtowni.
Dane gromadzone w hurtowni danych są dostępne dla użytkowników biznesowych dzięki wykorzystaniu aplikacji raportujących i analitycznych. Tutaj chciałbym zwrócić szczególną uwagę na narzędzia OLAP (z ang. Online Analytical Processing). Dzięki połączeniu z hurtownią danych kostki OLAP-owe umożliwiały efektywną analizę danych już we wcześniejszych wersjach excela. Bazując na filozofii tabel przestawnych można było dokonywać wielowymiarowych analiz, dzięki bezpośredniemu przetwarzaniu analitycznemu. Kostka OLAP może posiadać wiele wymiarów, miar oraz hierarchii. Wymiary to cechy odpowiadające np. na pytania: kto? (klient), gdzie? (region), co? (asortyment), jak? (kanał sprzedaży), w jaki sposób? (forma płatności) itp., pozwalające w razie potrzeby grupować się hierarchicznie (np. hierarchia produktów, geograficzna). Zastosowanie hierarchii umożliwia tzw. drillowanie, czyli sięganie głębiej do danych od ogółu do szczegółu. Miary to wskaźniki reprezentujące np. sprzedaż wartościową, ilościową, zyski, koszty, pozwalające na agregację i proste kalkulacje na poziomie kostki.
Wcześniejsze wersje excela pozwalały na efektywne analizowanie danych, jednak nie zapewniały możliwości szybkiej ich wizualizacji. Można było co prawda budować rozwiązania z wykorzystaniem tabel przestawnych i fragmentatorów, które w powiązaniu z zaawansowanymi formułami i wykresami tworzyły namiastkę profesjonalnych wizualizacji i dashboardów. Jednak dodatki, które pojawiły się w wersji 2013 (częściowo także w 2010) stanowiły krok milowy do przodu.
Dodatek Power Pivot pozwalał na tworzenie i zarządzanie relacyjnym modelem danych, a także tworzenie kalkulacji, w tym uwzględniających różne konteksty filtrowania. Rozwiązaniem w kierunku zaawansowanych wizualizacji był dodatek Power View. Kokpity menedżerskie oraz dashboardy zbudowane przy użyciu tego dodatku pozwalały w przejrzysty, graficzny sposób prezentować istotne dane. Pomagały one w monitorowaniu kluczowych wskaźników wydajnościowych (KPI) wyświetlając w razie potrzeby odpowiednie alerty. Zastosowanie fragmentatorów oraz filtrowania pozwoliło w bardzo szybki sposób zmieniać potrzebne informacje oraz obserwować efekty zmian na wykresach. Wielowymiarowy model danych zezwałał na drillowanie (drill-down) i agregację (roll-up). Klikając na element wykresu posiadający hierarchię można było schodzić z analizą na poziom niżej. Power View umożliwiało także wizualizacje geograficzne oparte na mapach Binga.
Rozwinięciem i udoskonaleniem rozwiązań związanych z Power Excelem jest zupełnie niezależna od arkusza kalkulacyjnego usługa Power BI, która może być zasilana bardzo szerokim rodzajem źródeł danych. Oczywiście jednym z tych źródeł może być także plik excelowy. Podczas przetwarzania danych przydaje się narzędzie Power Query, zaś do tworzenia kalkulacji język DAX, zastosowany już wcześniej w Power Excelu. O Power BI i jego możliwościach można przeczytać w innych artykułach na mojej stronie. Znajdziemy tam również wiele praktycznych przykładów zastosowania funkcji DAX.
Power BI może stanowić ważny krok w kierunku budowy systemu BI firmy. W powiązaniu z umiejętnościami, wiedzą i doświadczeniem analityków z pewnością pomaga w realizacji istotnych celów stawianych systemom BI, tj. dostarczanie właściwej, szybkiej i wiarygodnej informacji, we właściwym czasie odpowiednim osobom.